Rak prostaty jest najczęstszym nowotworem złośliwym występującym u mężczyzn oraz drugą z kolei przyczyną ich zgonu z powodu choroby nowotworowej. Leczenie operacyjne obejmuje radykalną prostatektomię (usunięcie gruczołu krokowego) wykonywaną za pomocą metody otwartej, laparoskopowej lub laparoskopowej z użyciem robota. Radykalna prostatektomia jest standardowym leczeniem raka prostaty w stopniu ograniczonym do narządu. Choć zabieg jest wysoko skuteczny onkologicznie, to u wielu pacjentów pojawiają się powikłania w okresie pooperacyjnym, takie jak:
Aktualne, dostępne badania nie pozostawiają wątpliwości — fizjoterapia urologiczna jest kluczowym elementem rehabilitacji po radykalnej prostatektomii, a rozpoczęcie jej na wczesnym etapie przyspiesza powrót trzymania moczu i poprawia jakość życia.
Dlaczego dochodzi do nietrzymania moczu po zabiegu?
Zaburzenia trzymania moczu po zabiegu radykalnej prostatektomii zwykle obejmują więcej niż jedną strukturę i związane są z okołooperacyjnym naruszeniem elementów dna miednicy. Uszkodzenia obejmować mogą komponent mięśniowy, struktury podporowe kompleksu zwieraczy oraz więzadła podtrzymujące pęcherz i cewkę moczową w kierunku przedniej ściany brzucha i miednicy.
Co więcej, według badań mięśnie dna miednicy często nie są „słabe”, lecz przeciążone lub nieprawidłowo aktywowane. Dlatego celem terapii jest przywrócenie koordynacji mięśniowej.
Jak wygląda fizjoterapia urologiczna?
Każda pierwszorazowa wizyta u fizjoterapeuty urologicznego rozpoczyna się obszernym wywiadem, dzięki któremu można określić najważniejsze potrzeby pacjenta oraz to, na czym najbardziej mu zależy. Proces fizjoterapii poprzedzony jest diagnostyką funkcjonalną mięśni dna miednicy oraz mięśni kompleksu lędźwiowo-miedniczno-biodrowego, włączając w to badanie per rectum, w celu określenia zakresu dysfunkcji. Podczas diagnostyki oceniamy, także subiektywną jakość życia pacjenta, tak aby zaplanowanie procesu terapii przyniosło pacjentowi, jak najwięcej korzyści.
Niezwykle przydatnym narzędziem wspomagającym proces diagnostyczny i terapeutyczny jest ultrasonografia. Jest to skuteczna metoda oceny położenia struktur dna miednicy, która pozwala na ocenę funkcji i wydolności mięśni podczas aktywności statycznej i dynamicznej w czasie rzeczywistym. Ponadto, podczas terapii mającej na celu reedukację funkcji mięśni dna miednicy, ultrasonografia jest wykorzystywana do oceny prawidłowości wykonywanych ćwiczeń.
Trening mięśni dna miednicy prowadzony podczas sesji terapeutycznej, korzystnie wpływa na reinerwację danej grupy mięśni, wspomaga tworzenie sieci nowych naczyń krwionośnych i poprawia propriocepcję. Ponadto lepsza kontrola nerwowo-mięśniowa mięśni dna miednicy poprawia stabilizację kręgosłupa lędźwiowego.
Trening mający na celu aktywację mięśni umożliwiających trzymywanie moczu, polega na ich selektywnej aktywacji poprzez izolowane skurcze. Jedną z metod, wykorzystywanych podczas sesji terapeutycznych jest trening mięśni dna miednicy z wykorzystaniem aparatu EMG biofeedback. Co więcej, podczas sesji terapeuta pracuje manualnie m.in. na kości guzicznej, przeponie, czy też powięzi i bliznach.
Celem fizjoterapii jest eliminacja wczesnych i późnych powikłań po zabiegu chirurgicznym oraz poprawa jakości życia pacjentów.
Jak przygotować się na pierwszą wizytę diagnostyczną?
Pierwsza wizyta u fizjoterapeuty urologicznego powinna odbyć się 3-4 tyg. po zabiegu radykalnej prostatektomii.
Co mówi nauka o skuteczności fizjoterapii po prostatektomii?
Podsumowanie
Wnioskując, najlepsze efekty osiąga się, gdy rehabilitacja rozpoczyna się przed operacją i kontynuowana jest systematycznie po niej w odstępie 3-4 tyg. od zabiegu operacyjnego, a wczesne rozpoczęcie terapii zwiększa szanse na uzyskanie satysfakcjonujących rezultatów. Co więcej, leczenie fizjoterapeutyczne oparte na zindywidualizowanych ćwiczeniach mięśni dna miednicy, monitorowanych za pomocą badania ultrasonograficznego i biofeedbacku EMG, jest skutecznym podejściem do treningu prawidłowego skurczu mięśni dna miednicy po radykalnej prostatektomii.
